Ingrid Van Alphen

'Meisje' is nu ook een scheldwoord, zegt BBC

 

De BBC schrapte het Engelse woord voor 'meisje' uit de herhaling van een documentaire over de Commonwealth Games. In de docu daagt reporter Mark Beaumont (31) judokampioene Cynthia Rahming uit voor een ludieke oefenmatch, en wordt hij meteen gevloerd. "Ik denk niet dat ik hier ooit overheen raak", zegt de reporter na zijn nederlaag. "Verslagen door een negentienjarig meisje."

Eieren lopen
"Mark mag het dan wel niet beledigend bedoeld hebben, het woord is eruit gehaald voor in geval het zo zou overkomen", meldt de BBC. Een beslissing die over het Kanaal voor de nodige ophef zorgt. Critici spreken van censuur. Temeer omdat judoka Cynthia Rahming er zelf geen aanstoot aan nam. Onnodige muggenzifterij ook. Een signaal dat we afstevenen op een hypercorrecte maatschappij waar iedereen op eieren moet lopen.

Tegelijk haalt menig vrouw opgelucht adem. Eindelijk: de bevestiging dat het woord 'meisje' niet zo onschuldig is als het lijkt. Dat er een zekere minachting achter schuilgaat. Net als 'juffrouwtje' overigens. "Zeggen dat iemand 'een bal gooit als een meisje' of 'huilt als een meisje' impliceert dat er niets of niemand zo zwak of slecht is als een meisje", schrijft Guardian-columniste Naomi McAuliffe. En: "Het is niet erger om door een meisje verslagen te worden dan door een jongen. Zeker niet als het meisje in kwestie een zwarte gordel heeft."

'Meisje': seksistisch of goedbedoeld? Veel hangt af van de context, zeggen linguïsten. En van wie het zegt. Woorden op zich hebben immers geen connotatie. Bij vrouwen onderling stoort het niet. Dankzij de Spice Girls en hun 'girl power' wordt het zelfs als een geuzennaam gezien. Bij mannen ligt het een stuk moeilijker. Van je vader kun je het gerust verdragen als hij je op pakweg 30-jarige leeftijd nog aanspreekt met 'meisje'. Zij het liefdevol of vermanend. Van je baas iets minder. Zeker als het geen 'slip of the tongue' betreft, maar dag in dag uit gebeurt. Dan voel je je niet ernstig genomen. Gekleineerd zelfs.

En dat heeft niets te maken met overgevoeligheid, zegt Ingrid van Alphen, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar taal en gender. "'Meisje' wordt in het algemeen te vaak gebruikt voor volwassen vrouwen. Vaak onbewust, vrees ik. In een bepaalde context is zo'n verkleinwoord wel degelijk denigrerend. Je zet als man de vrouw onder je, brengt ze terug tot een kind. Al zijn er ook vrouwen die, eens ze een zekere leeftijd hebben, het fijn vinden om nog eens als meisje of jongedame aangesproken te worden. Maar persoonlijk gruw ik daarvan."

Tijdgeest
Het is dus ook niet altijd even evident. Bijkomende moeilijkheid voor mannen is als de vrouw in kwestie, zoals de judoka in de BBC-docu, 19 jaar is. Is dat een vrouw, een tiener of toch nog een meisje? De meningen zijn verdeeld.

Tijdgeest speelt ook mee. Terwijl 'vrouw' nu een neutrale, geprefereerde term is, was er ooit een tijd dat het allesbehalve in dank werd afgenomen. Vrouw had een boerenbetekenis, legt van Alphen uit. Iedereen wilde toen een dame zijn, een stempel die nu vaak met oubollig wordt geassocieerd.

En wat met het woord 'jongen'? "Dat wordt veel minder gebruikt. En heeft niet dezelfde negatieve bijklank." Het belangrijkste, concluderen linguïsten, is dat er gelijkheid is. Zeg niet 'mannen en meisjes' of 'mannen en dames', maar 'jongens en meisjes' en 'heren en dames'. Mannen zijn dus best voorzichtig. Tenzij ze Raymond van het Groenewoud heten.
http://www.demorgen.be/dm/nl/2909/tv/article/detail/1901638/2014/05/28/Meisje-is-nu-ook-een-scheldwoord-zegt-BBC.dhtml

In een bepaalde context is zo'n verkleinwoord wel degelijk denigrerend. Je zet als man de vrouw onder je, brengt ze terug tot een kind

Ingrid Van Alphen, Universiteit Amsterdam

Paradoxaal genoeg is "bepaald" een onbepaald begrip.
De beste manier om dat "bepaald" nader te omschrijven lijkt mij "denigrerend".
"In een denigrerende context" dus.

homo politicus

De droom is wat ik wil.
De realiteit is wat de andere wil.
Of is het omgekeerd?

Patrik Ourednik

"Maar als alle meningen dezelfde waarde hebben, hoe kom je dan tot een besluit? Ook tot de conclusie dat de meerderheid beslist moet iemand gekomen zijn, een geleerde of een filosoof, en degeen die als eerste dat idee heeft gekregen, was op dat moment de enige die dat vond. Ik had ook nog iets anders gemerkt, namelijk mensen die vinden dat ze vrij zijn, zijn het nooit ergens over eens, terwijl mensen die dat niet vinden, bijna altijd tot overeenstemming komen.
En hoe weet ik of ik vrij ben?"
Het geschikte moment, 1855

Aforisme:
Hoe word je vrij?
Door te lachen met de vraag "wat is vrijheid?"

Alberto Caeiro

Soms, op dagen van volmaakt en zeer scherp licht.
Waarop de dingen zo werkelijk zijn als ze maar kunnen zijn,
Vraag ik mij langzaam af
Waarom ik schoonheid toeken
Aan de dingen.
Een bloem bijvoorbeeld, heeft die schoonheid?
Is er soms schoonheid in een vrucht?
Nee, ze hebben kleur en vorm
En ze bestaan, meer niet.
Schoonheid is de naam van iets dat niet bestaat
En die ik aan de dingen geef in ruil voor het genot dat zij mij geven.
Hij betekent niets.
Waarom dan zeg ik van de dingen: ze zijn mooi?
Ja, zelfs mij, die alleen van leven leeft,
Bezoeken, onzichtbaar, de leugens der mensen
Met betrekking tot de dingen,
Met betrekking tot de dingen die eenvoudigeweg bestaan.
Hoe moeilijk is het jezelf te zijn en slechts het zichtbare te zien!
(11-3-1914)

© Fernando Pessoa
Uit: Alberto Caeiro/De Hoeder van de Kudden
De Arbeiderspers 2003
vertaald door August Willemsen